Owoc granatu (Punica granatum, Granatowiec właściwy) uznawany jest za symbol zdrowia, płodności i długowieczności. Oprócz wyśmienitego smaku i interesującego wyglądu, w ostatnich latach granat przykuwa uwagę swoimi niezwykłymi właściwościami, wynikającymi z zawartości witamin z grupy B, witaminy C, E, składników mineralnych, w tym wapnia, potasu, fosforu, jodu czy krzemu, ale w dużej mierze także dzięki wysokiej zawartości polifenoli. Polifenole, czyli naturalne przeciwutleniacze, które odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu i wspomaganiu leczenia różnych chorób przewlekłych [1], to związki występujące w owocach, warzywach, orzechach, a także kawie, herbacie czy czerwonym winie.

Polifenole w granacie

Granat zawiera w swoim składzie wiele cennych związków, które znajdują się w różnych częściach anatomicznych owocu: skórce, nasionach lub osnówce. Ważnym składnikiem owocu jest sok, który może być pozyskany z osnówki bądź też z całego owocu [1]. Granat należy do wyjątkowo bogatych źródeł antyoksydantów. Na szczególną uwagę zasługują elagitaniny i antocyjany. Związki te są odpowiedzialne za żywy kolor owocu i liczne wartości zdrowotne. Antocyjany są odpowiedzialne za czerwony i fioletowy odcień owocu i są dobrze znanymi przeciwutleniaczami. Elagitaniny, takie jak punicalaginy i punicaliny, są unikalne dla granatu. W organizmie ludzkim są przekształcane w bioaktywny kwas elagowy – spożyte elagitaniny ulegają degradacji, której sprzyja kwaśne środowisko przewodu pokarmowego. Blisko 80% wolnego kwasu elagowego w konsekwencji działania mikrobioty jelita grubego przechodzi w urolityny. Z analizy wyników badań wynika, że to urolityny, a nie formy natywne elagotanin, są ich biodostępną formą odpowiedzialną głównie za efekty biologiczne in vivo [12, 13].



Właściwości przeciwutleniające

Polifenole zawarte w granacie są silnymi przeciwutleniaczami, co oznacza, że mają zdolność neutralizowania szkodliwych wolnych rodników w organizmie. Wolne rodniki to niestabilne cząsteczki, które mogą uszkadzać komórki i DNA, prowadząc do stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych, które są głównymi czynnikami rozwoju chorób przewlekłych, w tym raka, chorób układu krążenia i chorób neurodegeneracyjnych [2]. Polifenole granatu pomagają przeciwdziałać tym uszkodzeniom poprzez wychwytywanie wolnych rodników i zmniejszenie stresu oksydacyjnego, przyczyniając się w ten sposób do redukcji przyczyn powstawania chorób [3]. Właściwości antybakteryjne przypisuje się przede wszystkim aktywności przeciwutleniającej owoców, która zależy głównie od zawartych w nich związków fenolowych, w tym antocyjanów [4].


Udowodniono, że sok granatu poddany fermentacji ma nawet 75-krotnie wyższą zawartość bioaktywnych przeciwutleniaczy.


Zapobieganie nowotworom

Polifenole granatu, w szczególności kwas elagowy i antocyjany, wykazały właściwości przeciwnowotworowe w różnych badaniach. Mogą one hamować wzrost komórek nowotworowych, indukować apoptozę (śmierć komórek) i zapobiegać angiogenezie (tworzeniu nowych naczyń krwionośnych, które odżywiają guzy). Co więcej, polifenole te mogą chronić przed nowotworami związanymi z hormonami, przede wszystkim rakiem piersi i gruczołu krokowego, poprzez ingerencję w receptory hormonalne. Przeprowadzono wiele badań mających na celu określenie wpływu składników obecnych w granacie na zapobieganie chorobom nowotworowym i hamowanie ich rozwoju. Badacze (Albrecht i in., 2004) wykazali, że zarówno olej z nasion granatu, jak i fermentowany sok z owocu hamują proliferację komórek raka gruczołu krokowego (LNCaP, PC-3, DU-145) [5]. Badano także aktywność antyproliferacyjną in vitro wobec linii T24 ludzkich komórek raka pęcherza moczowego, uwzględniając obecność urolityn i ich metabolitów w pęcherzu moczowym. Okazało się, że urolityny i kwas elagowy wykazały zdolność do hamowania proliferacji i ograniczania efektów stresu oksydacyjnego w komórkach pęcherza moczowego [11].


Dominujące składniki mineralne zawarte w granacie to potas i fosfor, a wśród witamin - witamina C i niacyna. O wartości żywieniowej granatów decyduje także wysoka zawartość błonnika.


Działanie przeciwzapalne

Przewlekły stan zapalny jest częstym czynnikiem leżącym u podstaw wielu chorób przewlekłych, od zapalenia stawów po otyłość. Polifenole granatu wykazują silne właściwości przeciwzapalne, pomagając zmniejszyć stan zapalny i związane z nim zagrożenia dla zdrowia. Czynią to poprzez hamowanie prozapalnych szlaków sygnałowych i zmniejszanie produkcji cząsteczek zapalnych. To działanie przeciwzapalne przyczynia się do zapobiegania chorobom przewlekłym i łagodzenia objawów u osób ze stanami zapalnymi [6]. Wykazano, że urolityny mogą ograniczyć procesy zapalne wynikające z hiperglikemii, co ma znaczenie w przeciwdziałaniu kardiomiopatii będącej powikłaniem cukrzycowym. Zaobserwowano także wpływ na procesy adipogenezy i lipogenezy w ludzkich adipocytach oraz hepatocytach linii Huh7 nowotworu wątroby u ludzi. Urolityny znacząco hamowały powstawanie nowych adipocytów, powodując zmniejszenie akumulacji trójglicerydów, zwiększenie oksydacji kwasów tłuszczowych i fosforylacji [14, 15].


Produkty z granatu (nie tylko soki) wykazują duże różnice w jakości i zawartości skutecznych polifenoli (897 do 4265 mg/l polifenoli, mediana 2288 mg/l oznaczone metodą Folina-Ciocalteu).


Bibliografia

  1. Kulczyński B., Gramza-Michałowska A., Granat – tropikalny owoc bogaty w związki bioaktywne o właściwościach prozdrowotnych. Nauka Przyroda Technologia, 2015, 9 (3), #41 http://dx.doi.org/10.17306/J.NPT.2015.3.41
  2. Hadi S.M., Bhat S.H., Azmi A.S., Hanif S., Shamim U., Ullah M.F., Oct (2007) Oxidative breakage of cellular DNA by plant polyphenols: A putative mechanism for anticancer properties. Semin Cancer. Biol. 17(5): 370–6.
  3. Seeram NP, Adams LS, Henning SM, Niu Y, Zhang Y, Nair MG, Heber D. In vitro antiproliferative, apoptotic and antioxidant activities of punicalagin, ellagic acid and a total pomegranate tannin extract are enhanced in combination with other polyphenols as found in pomegranate juice. J Nutr Biochem. 2005 Jun; 16(6): 360–7. doi: 10.1016/j.jnutbio.2005.01.006. PMID: 15936648.
  4. Naz S., Siddiqi R., Ahmad S., Rasool S. A., Sayeed S. A. (2007). Antibacterial activity directed isolation of compounds from Punica granatum. J. Food Sci., 72, 9, 341–345.
  5. Albrecht M., Jiang W., Kumi-Diaka J., Lansky E. P., Gommersall L. M., Patel A., Mansel R. E., Neeman I., Geldof A. A., Campbell M. J. (2004). Pomegranate extracts potently suppress proliferation, xenograft growth, and invasion of human prostate cancer cells. J. Med. Food, 7, 3, 274–283.
  6. Adhami V.M., Khan N., Mukhtar H. (2009). Cancer Chemoprevention by Pomegranate: Laboratory and Clinical Evidence. Nutrition and Cancer, Vol. 61, No.6, pp. 811–815, ISSN 0163-5581.
  7. Fischer-Zorn M., Ara V. (2007) Granatapfelsaft – Chemische Zusammensetzung und mögliche Verfälschungen. Flüssiges Obst 08: 386–393.
  8. Kulczyński B., Gramza-Michałowska A. Granat – Tropikalny owoc boagty w związki bioaktywne o właściwościach prozdrowotnych. Nauka Przyroda Technologie 2015; 9 (3).
  9. Rumpel L., Granat – bogate źródło antyutleniaczy. Panacea, 2012, 1, 16–17.
  10. Bhandari P. R., Pomegranate (Punica granatum L). Ancient seeds for modern cure review of potential therapeutic applications. International Journal of Nutrition, Pharmacology, Neurological Diseases. 2012, 2, 171–184.
  11. Kula M., Krauze-Baranowska M., Adamczuk N., Urolityny – aktywne biologicznie produkty metabolizmu elagotanin. Post Fitoter 2020; 21(4): 241–249 DOI: https://doi.org/10.25121/PF.2020.21.4.241
  12. González-Barrio R., Edwards C.A., Crozier A., Colonic catabolism of ellagitannins, ellagic acid, and raspberry anthocyanins: in vivo and in vitro studies. Drug Metab Dispos 2011; 39: 1680–8.
  13. Landete J.M., Ellagitannins, ellagic acid and their derived metabolites: A review about source, metabolism, functions and health. Food Res Int 2011; 44: 1150–60.
  14. Sala R., Mena P., Savi M. et al., Urolithins at physiological concentrations affect the levels of pro-inflammatory cytokines and growth factor in cultured cardiac cells in hyperglucidic conditions. J Funct Foods 2015; 15: 97–105.
  15. Kang I., Kim Y., Tomás-Barberán F.A., Urolithin A, C, and D, but not iso-urolithin A and urolithin B, attenuate triglyceride accumulation in human cultures of adipocytes and hepatocytes. Mol Nutr Food Res 2016; 60(5): 1129–38.



Powyższe opracowanie nie stanowi porady o charakterze medycznym. Ma wyłącznie charakter informacyjny i w żadnym wypadku nie może być traktowany jako specjalistyczna porada medyczna, forma diagnozy lub zalecenia w zakresie leczenia.

Treści prezentowane na stronie nie mogą zastępować specjalistycznych badań lekarskich ani profesjonalnego doradztwa medycznego. Przed zastosowaniem jakichkolwiek procedur leczenia należy każdorazowo skonsultować się z lekarzem. Jedynie lekarz jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność leczenia.

Umów konsultację
dietetyczną on-line

Ustal termin rozmowy